Pieter Wisse
Zullen we eens ophouden informatievoorziening met architectuur van de gebouwde omgeving te vergelijken? Waarom niet eens met een groot restaurant? De spijskaart is uitgebreid. Het publiek is divers. De openingstijden ruim. Er worden tevens maaltijden aan huis bezorgd enzovoort. Met andere woorden, allemaal best ingewikkeld door de oneindige mogelijkheden voor combinaties.
In zo'n restaurant blijft het uiteraard belangrijk dat elk afzonderlijk gerecht goed bereid is. De bediening speelt echter ook mee. En dan is er vooral de behoefte aan coördinatie. Voor elke gast moeten de gerechten in de passende volgorde op tafel komen. Voorts moeten de gangen per gezelschap, als daar sprake van is, gecoördineerd zijn.
Afzonderlijke bijdragen aan de 'producten' of 'diensten' die alles bijelkaar restaurant heten vergen nog steeds aparte voorzieningen. Noem dat maar ingrediënten en recepten/procedures. Doorslaggevend voor de kwaliteit van zo'n restaurant blijkt echter vooral het vermogen tot coördinatie. Met andere woorden, de variëteit vergt passende besturingsmiddelen. Er moet expliciet een flexibele infrastructuur zijn. Dat is een uitgangspunt voor, zeg maar, de macrostructuur.
Een uitgangspunt dat microstructuur verleent, is de oriëntatie op de afzonderlijke gast van het restaurant tijdens een bepaald bezoek. Wat bestelt hij/zij bij die gelegenheid aan maaltijd'eenheden'? Dergelijke eenheden zijn de atomen van de service. Alle verwerking inclusief presentatie is vervolgens één of andere configuratie. Slechts indien de maat van de atomen duurzaam gedefinieerd is, is flexibiliteit verzekerd.
Het is een alternatief om het oorspronkelijke restaurant te reorganiseren. De variëteit kan gereduceerd, zo heet dat, worden door splitsing in afzonderlijke delen. Elk apart restaurantje is dan betrekkelijk simpel en behoeft geen expliciet restaurantmanagementsysteem meer. Althans, niet meer zo algemeen en flexibel.
Terug naar informatievoorziening. Uitgaande van reële variëteit is de noodzakelijke structuur voor coördinatie van een hogere orde dan wat gebruikelijk ontworpen wordt. Daar blijft aandacht meestal tot de aparte module beperkt. Het gaat echter óók om hun veranderlijke samenwerking. Het is complex en dus zeldzaam, zulk ontwerp. Maar noodzakelijk. En is dàt niet de toegevoegde waarde die de klant aanspreekt?
Dankzij bedoelde structuur van hogere orde kent zulke informatievoorziening de flexibliteit om ook veranderingen van eisen betrekkelijk eenvoudig te volgen. Nogmaals, uitgangspunt bij ontwerp moet de grootst mogelijke variëteit zijn. Elke voorkomende combinatie van modulen is dan een eenvoudiger uitwerking en daarmee per definitie beschikbaar.
Langs omgekeerde weg is realisatie van een systeem met voldoende variëteit praktisch onmogelijk. Vanuit concrete simpele gevallen is later vrijwel nooit een algemenere structuur te destilleren. Of het is puur toeval.
© 1996, webeditie 2002.