Pieter Wisse
Succesvolle verspreiding van open standaarden vergt een passend paradigma, te weten informatieverkeer, stelt Pieter Wisse in een open brief aan Kees Vendrik, lid van de Tweede Kamer voor GroenLinks.
Naar aanleiding van het interview in de Automatisering Gids van 8 december, waarin u pleitte voor open standaarden, en voordat u in de Tweede Kamer begint aan beraadslagingen ter evaluatie van de uitvoering van wat bekend staat als Motie Vendrik uit 2002 wijs ik u graag op het volgende.
Ik vermoed sterk dat uw toenmalige vóóronderstellingen strijdig zijn met zoals het zgn. informatieverkeer zich maatschappelijk feitelijk ontwikkelt. Mocht uzelf destijds reeds een wezenlijk infrastructurele opvatting (gehad) hebben, dan blijken uitvoerders van uw motie echter beslist een achterhaald paradigma te hanteren. In elk geval hoeft u zich allesbehalve erover te verbazen dat resultaten uitblijven.
Ik benader u, omdat ik wil bevorderen dat u voor het vervolg — waarop ik hierbij aandring — een passende opstelling kiest. Dus, het is zinloos om slechts te klagen dat er zo weinig gebeurde. De mislukking lag immers meteen besloten in de uitgangspunten. Daarmee bedoel ik dat het contraproductief is en blijft om toepassing van open standaarden te reduceren tot bijvoorbeeld maatregelen van economische structuur, waarbij u of wie dan ook praktisch mikt op inkoopgedrag door afzonderlijke overheidsorganisaties. Want dat idee gaat eraan voorbij, dat — ik leen graag een term uit uw motie — “de kennissamenleving” nu juist géén simpel aggregaat is van burgers en organisaties. De illusie van hun afzňnderlijk (lees ook: autonoom) gedrag biedt ze het welkome excuus zich in strijd met open standaarden op te blijven stellen. In dat vlak waar ‘natuurlijk’ verschillende belangen spelen, valt onmogelijk voortgang te bereiken. Er is altijd wel een belemmering te verzinnen. Ik stel daarom voor dergelijke inspanningen te (laten) staken.
Graag beveel ik u de metafoor van het verkeer aan. Ofwel, informatieverkeer. Die vergelijking verduidelijkt hopelijk prompt dat infrastructuur vergaand abstraheert van specifieke verkeersdeelnemers. Het doet er voor heuse infrastructuur op maatschappelijke schaal niet toe wie, wanneer en waarom deelneemt aan verkeer. De infrastructuur is algemener berekend op een spectrum aan gedragingen in kwantiteit en kwaliteit. (Ja, dat de berekening voor fysiek verkeer vaak niet opgaat, vertraagde treinen, autofiles enzovoort, doet niets af aan de zeggingskracht van de metafoor voor informatieverkeer.)
De crux is dat open standaarden pas zinvol gelden voor bedoelde infrastructuur voor maatschappelijk informatieverkeer, dus niet voor afzonderlijke deelnemers. Daarom bepleit ik als paradigmawissel dat overheidsbemoeienis met infrastructuur expliciet uitgebreid wordt met facilitering van informatieverkeer in het publiek domein. Dat lost de tegenstrijdigheid op. Het schept het noodzakelijk čn voldoende referentiekader, overzicht dus, voor allerlei eventuele specifieke(re) maatregelen, waaronder evenwichtige toepassing van open standaarden. Wellicht ten overvloede leg ik er nadruk op dat ‘open’ hier primair een communicatieve betekenis draagt. Wezenlijk is infrastructuur voor informatieve interacties, ofwel informatieverkeer. Nota bene, via structurele dynamiek worden benodigde ‘spullen’ zoals software ook sneller beter, goedkoper enzovoort.
Aanvullend merk ik op dat zo’n ruim maatschappelijk paradigma (met inherent internationale dimensies) trouwens ook wat elektronische overheid heet, in een productief kader plaatst. Die kent evenmin structurele vorderingen vanwege precies dezelfde tegenstrijdigheid waaronder de uitvoering van uw oorspronkelijke motie lijdt. Zo is ‘andere overheid’ op zichzelf weer een zinloos begrip; dat krijgt pas productieve betekenis in het kader van ‘andere samenleving’ (en zo bent uzelf terecht bij “de kennissamenleving”). Trekt u zich voor noodzakelijke samenhang inclusief kansen door structurele dynamiek aub op naar een expliciet maatschappelijk beschouwingsniveau: infrastructuur.
Ik hoop dat u via heroverweging van open standaarden in de Tweede Kamer de aanzet kunt geven voor koerswijziging. Maatschappelijk volwassen informatieverkeer vergt karakteristieke infrastructuur.
Dr ir Pieter Wisse (www.informationdynamics.nl/pwisse) is informatiekundig ontwerper en directeur van Information Dynamics te Voorburg.
december 2006, webeditie 2006 © Pieter Wisse
Eerder verschenen in: Automatisering Gids, 15 december 2006, # 50.