Indianenverhaal

Pieter Wisse

Nu de hype goeddeels gedoofd is, vond ik het pas leuk om een boek te lezen dat de auteur ooit, in 1998, publiceerde als manifest. En leuk is New Rules for the New Economy door Kevin Kelly (oprichter van het maandblad Wired) achteraf zeker. Met zijn ondertitel belooft Kelly inzicht te verschaffen in de 10 manieren waardoor de netwerkeconomie alles verandert. Ik las het zoals Jack Kerouac ooit On the Road geschreven moet hebben, in één ruk. Dat levert de ervaring op van een mitrailleursalvo. Er zitten kogels tussen die doel treffen, maar de meeste zijn toch mis. Of het zijn in elk geval geen nieuwe regels, laat staan dat er sprake is van De Nieuwe Economie.

Kelly gaat te werk als een traditionele socioloog. Wat ik een abstractie voor menselijk begrip vind, in dit geval is dat technologie, zet hij neer als een verschijnsel met zelfstandige werkingskracht. Technologie is daarmee de factor die alles verandert. Haar prominente verschijningsvorm, nog altijd volgens Kelly, mikt thans op digitale communicatiemiddelen. Hij ziet er een kwalitatieve sprong in. Het resultaat en tegelijk weer aanjager is dus de netwerkeconomie.

Ik ben een inwoner van de Oude Wereld. Daarom herken ik simpel de ééndimensionaliteit van een pionier in de Nieuwe Wereld. Inderdaad, Kelly is een Amerikaan. Hij predikt het verhaal van een frontier. Over oud gesproken, zijn begrip van de netwerkeconomie is een bewerking van de mythe van Het Wilde Westen. Ofwel, een land met beloofde mogelijkheden. Voor de kolonisten tellen geen beperkingen. Zij hebben rècht op exploitatie. Grondstoffen zijn onuitputtelijk, technologie blijft de oplossing voor elk probleem.

Wat ik eraan overhoudt, is bevestiging van weerzin tegen commerciële exploitatie vermomd als historische ontwikkeling. 'De Nieuwe Economie' was de naam van een piramidespel. Het aantal spelers is en blijft beperkt. En ook al heb je er veel vingers voor nodig, iedereen kan erop natellen dat de grote winst onafwendbaar leidt tot navenant verlies. Maar dat ontbreekt in Kelly's onpersoonlijke visie. Hij vermijdt moraal. De individuele mens kan immers niet verantwoordelijk zijn in de stroom van technologie. Of?

In zoiets als een nawoord toont Kelly een lamlendige bedenking. "Wij kunnen domweg niets met vragen waarop technologie geen antwoord geeft," schrijft hij. "De moderne consument heeft een opgeblazen ego, terwijl zijn identiteit tot uiterste oppervlakkigheid uitgerekt is." Het is niet anders, blijkt Kelly te berusten. Kortom, als de Indiaan niet kan terugschieten, is dat zijn schuld.