Pieter Wisse
Heeft u dat ook? U begrijpt helder een probleem, maar kan het desondanks niet helpen oplossen. Het gebeurt mij dikwijls doordat bijna iedereen volhardt dat er technische oorzaken zijn. Daarom, zo luidt de algemene opvatting dan, ligt ook de oplossing in de techniek.
Maar techniek kent allerlei soorten, maten, configuraties enzovoort. De specifieke keuze vertegenwoordigt altijd een ander belang. Met aandacht gevestigd op techniek blijven zulke belangen of doelstellingen onuitgesproken, met alle verwarring, geldverspilling enzovoort van dien. Sterker nog, als u of ik wagen te opperen dat techniek een middel is, dreigt het gevaar dat iedereen zich tegen ons verenigt om hun belangentaboe te handhaven.
Miskenning van wezenlijke oorzaken loopt natuurlijk uit de hand. De beslissing valt geforceerd met steun van wie de formele macht draagt in de organisatie. Voor complexe problematiek zoals informatievoorziening bestaat juist daar echter weleens nauwelijks genuanceerd begrip. Maar de ene partij meent gewonnen te hebben. Die gaat aan de slag, als regel om de technische infrastructuur vergaand te centraliseren. Dat is beheersbaar, toch?
De andere partij begrijpt eigenlijk niet wat er zo belangrijk is aan beheer. Werkbaar, bruikbaar als gereedschap moet informatievoorziening zijn. En dat gaat logisch gepaard met decentralisatie. Afhankelijk van de mate waarin budgetten decentraal toegewezen zijn, groeit dus vroeg of laat en her en der een parallelle technische infrastructuur.
De PvC, ofwel Partij voor Centralisatie, heeft nu een groter probleem dan ooit. Haar infrastructuur dient onverminderd hoogstens voor secundair gebruik. De leiding van de organisatie spreekt haar echter wel aan op wat evident nòg onbeheersbaarder oogt. De reflex blijkt onvermoeibaar. Want steevast volgt het voorstel voor verdere technische centralisatie. Netzo voorspelbaar, alle mislukkingen ten spijt, volgt de leiding weer wie zij voor deskundig wenst te houden.
De lokale PvD's hebben echter evenmin gelijk. Het sleutelbegrip luidt evenwicht. De technische infrastructuur moet de verhoudingen weerspiegelen die als primair gelden in de organisatie. Het mag dan wel lastig zijn om openlijk het patroon van delegatie en verantwoording als leidraad te hanteren, maar als dat niet gebeurt blijft evenwichtige toepassing van techniek buiten bereik. Natuurlijk kan elke aanleiding tot veranderingen leiden in het feitelijke primaire patroon. De angst voor positieverlies verklaart het taboe. Dat is ook precies waarom de organisatorische leiding zich ermee moet bemoeien zodra partijen onderling geen evenwichtige oplossing voor techniek overeen kunnen komen. De leiding moet dan in eerste aanleg vooral geen beslissing willen nemen. Zij krijgt daarentegen een uitgelezen kans om via overleg het gemotiveerde evenwicht te herstellen van wat primair telt in haar organisatie. Dat is niet de techniek, maar zijn de organisatorische en menselijke verhoudingen van werkbare toepassing. Ja, het klopt dat beheersbaar één van de aspecten van werkbaar is.
© september 2001, webeditie
2001.
Eerder verschenen in: Informatie, jaargang 43,
oktober 2001.