Conceptueel informatiemodel van GBA Startpakket+

Information Dynamics

In haar rapport GBA in de toekomst stelt de Adviescommissie Modernisering GBA dat een zgn landelijk raadpleegbare directory de volgende informatie over een persoon moet leveren:1

- naamsgegevens (geslachtsnaam, voorvoegsels geslachtsnaam, en voornamen)
- adres van inschrijving in de gemeente
- A-nummer en SOFI-nummer
- geboortegegevens (geboortedatum, geboorteplaats, en geboorteland)
- nationaliteiten/verblijfstitel.

Deze opsomming heeft Information Dynamics opgevat als de minimale specificatie van wat diezelfde commissie het startpakket voor de Gemeentelijke Basisadministratie noemt. Dankzij toepassing van het metapatroon als hulpmiddel voor conceptuele informatiemodellering vallen dan diverse aspecten op.

Het eerste betreft veranderlijkheid. Wat telt voor ontwerp is niet hoe de regel luidt voor de waarde van een informatie-element, maar wat er in de praktijk kan gebeuren. Bijvoorbeeld, valt te vermijden dat een A-nummer foutief geregistreerd staat? Zo nee, dan hoort correctiemogelijkheid onlosmakelijk tot de informatievoorziening. Maar tegelijk moet de waarde die eerder foutief gehanteerd werd, behouden blijven als onderdeel van audit trail.

Het tweede wezenlijke aspect geldt meervoudigheid. Op enig moment kan een persoon hoogstens één geldig A-nummer toegekend gekregen hebben. Maar is persoon zèlf eigenlijk wel een eenduidig begrip? De kerninformatie wint — nota bene, als zgn basisregister voor uiteenlopende maatschappelijke processen — met onderscheid tussen enerzijds natuurlijk persoon, anderzijds persoonsidentiteit. Zeker, de overheids'regel' is dat elke natuurlijk persoon precies één persoonidentiteit kent. Nogal wat natuurlijke personen blijken die regel echter te overtreden. Dat gebeurt te goeder trouw, bijvoorbeeld in het geval van een afwijkende persoonsidentiteit als artiest. Juist als een 'natuurlijk persoon' zich te kwader trouw diverse persoonsidentiteiten aanmeet, heeft de overheid belang bij inzicht. Daarom maakt Information Dynamics zulk onderscheid in het GBA Startpakket+.

Het derde aspect benadrukt geldigheid. Daarvoor moet eveneens differentiatie aangebracht zijn. Zo is een bepaalde verblijfplaats gedurende een bepaalde periode 'geldig' voor een bepaalde persoon. En die geldigheidsperiode valt vrijwel nooit samen met die voor andere 'eigenschappen,' bijvoorbeeld het identiteitsbewijs.

Het vierde aspect erkent dat gedrag (lees ook: de verzameling relevante eigenschappen) verschilt per verschijningsvorm. Dat leidt ertoe dat informatie-elementen zoals A-nummer en verblijfstitel geen eigenschappen zijn van persoonsidentiteit in het algmeen. Daarentegen behoren ze als eigenschappen toe aan een verbijzondering van persoonsidentiteit, te weten de verschijningsvorm die ontstaat via de relatie met zgn souvereiniteit. De —souvereine — staat beschouwt persoonsidentiteiten — want zo kent een staat natuurlijke personen — onder meer als bestuurspersonen, dwz als personen waarop zij invloed-als-bestuur kan/moet/wil uitoefenen.

Zulke aspecten treden tevens in samenhang op. Zo kent het GBA Startpakket+ thans twee verbijzonderingen van de relatie tussen souvereiniteit en persoonsidentiteit. Het begrip bestuurspersoon is al genoemd. Een andere relatie leidt tot het begrip onderdaan. Die differentiatie is nodig, want iemand kan gelden als onderdaan van de ene 'souvereiniteit,' terwijl zij/hij tegelijkertijd voor een andere 'souvereiiteit' als bestuurspersoon geldt. Een Belgisch onderdaan kan (ook) voor Nederland bestuurspersoon zijn (bijvoorbeeld omdat zij/hij in Nederland voor een verkeersovertreding vervolgd wordt, een studiebeurs geniet, enzovoort).

Uitwerking — inclusief wisselwerking — volgens bedoelde aspecten valt onmogelijk uitputtend in één enkel model te schetsen. Wat hieronder afgebeeld staat is daarom een overzicht.

Het prototype van het GBA Startpakket+ werkt volgens de ontwikkel- en exploitatietechniek van KnitbITs. Dankzij metapatroon en KnitbITs kan samenhangende informatievoorziening beheersbaar uitgebreid worden (nota bene, eventueel inclusief integratie van zgn legacy-informatiesystemen). In dat opzicht is het prototype van het GBA Startpakket+ niets meer of minder dan een voorbeeld van een veelbelovende, inderdaad, start.

1. Zie pagina 22 van GBA in de toekomst: Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens als spil voor toekomstige identiteitsinfrastructuur (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, maart 2001) door de Adviescommissie Modernisering GBA (voorzitter I.Th.M. Snellen).